مهم ترين علائم نشان دهنده بيماري هاي قلب وعروق
بيماري هاي قلب وعروق: درد قلبی در افراد متفاوت بسته به شرایط جسمانی، بیماری های همراه مثل دیابت و آستانه تحمل درد متفاوت است، اما در اغلب افراد با مشخصه هایی ویژه دیده می شود.
بیماری های قلب و عروق
بيماري هاي قلب وعروق
كيفيت درد قلبي
معمولا درد قلبي در افراد به صورت درد مبهم يا احساس فشار ، سنگيني ، سفتي ، فشردگي يا خفگي بيان ميشود تا درد واضح و اغلب بصورت احساس ناراحتي است تا درد، یعنی بیمار به جای این که یک نقطه را به عنوان محل درد نشان بدهد به کل قفسه سینه با احساس فشردگی اشاره می کند. و در صورت شديد بودن بيمار درد را بصورت خرد كننده ، فشارنده و له كننده توصيف ميكند كه نفس فرد را تنگ كرده و او را ازادامه فعاليت باز مي‌دارد. كيفيت اين درد بيشتر فشارنده است تا سوزشي يا تيز. بنابراين در كساني كه دچاردردهاي سوزشي قلب مي‌شوند (بويژه وقتي اندازه محل درد از حد يك سكه تجاوز نمي‌كند)، بايد به فكر علل ديگري براي درد بود. البته دردهای سوزشی و تیر کشنده هم در مواردی ممكن است منشا قلبي داشته باشند ولي نشانه كاهش خونرساني بافت قلب نیستند. معمولا دردهاي قلبي با فعاليت بدني و يا تغيير حالات روحي و رواني (از جمله استرسهاي ناگهاني) ، سرما ، غذا يا تركيبي از اين عوامل تسريع و تشديد ميشود و با استراحت تسكين مي‌يابد. مدت اين دردها نيز از ۵دقيقه تا ۳۰ دقيقه متغير است. در صورتيكه درد قلبي از نيم ساعت بيشتر به طول بيانجامد احتمال سكته قلبي در فرد مبتلا به شدت افزايش مي‌يابد.
محل درد قلبي
معمولاً اين درد در ناحيه جناغ سينه (قسمت پاييني آن) يا سمت چپ قفسه سينه احساس ميشود اما درد ساير قسمتهاي سينه نيز ممكن است مربوط به قلب باشد. گاهی ممكن است درد به ساير قسمتها نيز انتشار داشته باشد. مثلا به بالاي شكم راه مي‌يابد و فرد تصور ميكند دچار سوء هاضمه شده است و گاه به آرواره يا زير چانه ، گردن ، پشت و بين دو كتف يا بازوها (به ويژه دست چپ) نيز تير مي‌كشد. مورد اخير (انتشار به دست چپ) حالتي نسبتاً اختصاصي بوده وبايد فرد را نسبت به قلبي بودن منشا درد آگاه سازد. ابتلای فرد به مشکلاتی مثل دیابت یا فشار خون می تواند بر کیفیت و محل انتشار درد اثر داشته باشد.
علايم شايع همراه دردقلبي
معمولا حمله قلبي با علائمي مانند احساس نزديكي به مرگ ، تعريق سرد ،تهوع و استفراغ ، احساس خفگي ، تنگي نفس ، ضعف و گیجی همراه است
علل درد قلبي
علت درد قلبي در درجه اول كاهش خونرساني به بافت عضلاني قلب مي‌باشد. به طوري كه عروق قلب نتوانند جوابگوي نياز قلب به اكسيژن و مواد غذايي باشند. بسته شدن نسبي يا كامل سرخرگ‌هاي قلب توسط لخته خون ، گرفتگي يا انقباض عروقي و اختلال شديد در ضربان قلب از علل انسداد و کاهش خونرسانی به عضله قلب هستند.
- گاهي عروق قلبي بتدريج دچار گرفتگي مي‌شوند و حالتي ايجاد ميشود كه گويي رسوبات خاصي رگ را مسدود مي‌سازند. اگر اين انسداد تدريجي از مرز ۷۰% بگذرد، رگها نمی توانند به اندازه کافی خون را به عضله قلب برسانند و فرد دچار درد ميشود. به اين نوع دردقلبي آنژين پايدار يا دردي كه ناشي از مقدار خاصي فعاليت است، مي‌گويند. اين افراد دچار تنگي مشخصي از يك ، دو يا سه رگ قلبي هستند و وضعيتشان در طول ماهها و سالها به وجود امده است.
- گاهی رسوبات داخلي رگها كه باعث تنگي آنها ميشود (و به آنها پلاك های آترواسكروتيك نيز مي‌گويند) موجب تشكيل لخته و انسداد ناگهاني وكامل سرخرگ قلبي می شوند. حال بسته به اينكه اين لخته به سرعت رفع شود يا پابرجا بماند فرد را دچار آنژين ناپايدار (كه مردم به آن سكته ناقص مي‌گويند) و ياسكته قلبي ميكند. در اين حالت فرد به طور ناگهان دچار درد قلبي ميشود که استفاده از قرصهاي زير زباني اثر چندانی بر بهتر شدن درد ندارد.
- در حالت ديگر رگهاي قلبي فرد دچار انقباض ميشود و درد قلبي خاصي در حالت استراحت يا حتي در خواب براي فرد ايجاد مي‌نمايد. در بیشتر موارد با رفع انقباض و گرفتگی در رگ و بدون اشکال جدی ، درد رفع می شود.
علائم همراه با درد قلبی
۱- سنگینی و ناراحتي در قفسه سينه ۲ – تعريق ۳ – تنگي نفس ۴- طپش قلب ۵ – سرگيجه ۶ – احساس ضعف و خستگي زودرس
۱ – سنگینی و ناراحتي در قفسه سينه:
هر چند از مهم ترين بيماري هاي قلب وعروق ، احساس در و ناراحتي در قفسه سينه مي باشد اما الزاما هرگونه دردی در قفسه سينه مربوط به مسائل قلبي نيست. ناراحتي قفسه سينه چنانچه ناشي از تنگي سرخرگ هاي قلب باشد، اصطلاحا « آنژين قفسه صدري» گفته شده و مشخصات آن اينست: – در اغلب موارد بصورت فشارنده و در ناحيه پشت جناغ مي باشد. – با فعاليت افزايش و با استراحت کاهش مي يابد. – ممكن است به بازو دست چپ و گاها به گردن و فك انتشار يابد. – با مصرف قرص هاي زير زباني نيتروگليسيرين در طي چند دقيقه قطع مي شود. – معمولا ارتباطي با وضعيت بدن(خوابيدن يا نشستن) ندارد. در صورتي كه درد شديدقفسه سينه همراه با علائمي نظير تعريق سرد، تهوع و استفراغ باشد و يا به مدت طولاني(بيشتر از ۳۰دقيقه) طول بكشد با توجه به احتمال حمله قلبي مراجعه سريع به اورژانس الزامي است. در صورتي كه درد آنژيني بصورت متناوب و در حالت استراحت ايجاد مي شود باید حتما برای بررسی به پزشک مراجعه کرد چون می تواند باعث اتفاقات جدی قلبی شود. – دردهاي غیر قلبی وغير آنژيني قفسه سينه: در صورتي كه درد قفسه سينه ارتباطي با فعاليت نداشته باشد،و با قرص زير زباني نيتروگليسيرين تغييري نكند یا با تنفس و سرفه و يا تغيير وضعيت تشديد شود دراينصورت احتمال قلبي بودن درد بيمار كم مي باشد و عامل غيرقلبي نظير گرفتگی عضلاني و مسائل استخواني مطرح مي باشد. چنانچه دردی بعد از مصرف غذا به وجود بیاید و باعث تغییر در مزه دهان شده و یا با خم و راست شدن موجب برگشت غذا یا اسید معده به حلق شود و با مصرف داروهای گوارشی بهتر شود با احتمال بسیار زیاد مربوط به مسائل گوارشی است. درد قفسه سينه كه با تنفس تشديد شده و همراه تنگي نفس سرگيجه و… مي باشد مخصوصا در صورتي كه با خوابيدن تشديد مي يابد و یا بصورت پیشرونده بوده و با خروج کف از دهان همراه شود ممكن است ناشي از علل مهم قلبی باشد . در اين موارد مراجعه به پزشك متخصص ترجیحا در اسرع وقت حتما توصيه مي شود.
۲-تعريق
عرق سرد يكي از علائم شايع حملات قلبي، اختلال در ضربان و گاهی مشکلات پیشرفته قلب مي باشد كه البته در اغلب موارد همراه ساير علائم ديده مي شود. در صورتي كه عرق سرد همراه درد آنژيني قفسه سينه باشد احتمال حمله هاي قلبي مطرح است. اگر كه عرق سرد همراه طپش قلب سرگيجه ضعف و بيحالي باشد، احتمال اختلالات ریتم قلبي مطرح می شود. در نارسايي شديد قلبي عرق سرد همراه تنگي نفس و احساس خستگي ايجاد مي شود. ممكن است عرق سرد ناشي از كاهش قندخون در افراد ديابتي باشد كه چنانچه این کاهش زیاد باشد می تواند با كاهش سطح هوشياري و گيجي فرد همراه شود. گاهی ممکن است در بیماران دیابتی و افراد سالمند تنها علامت حمله قلبی همان عرق سرد باشد. بنابراین بهتر است به آن توجه شود چون در صورت اتفاق افتادن در این بیماران کنترل و درمان حمله قلبی بسیار سخت تر می شود.
۳ – تنگي نفس
احساس سختی و سنگینی درنفس کشیدن مي تواند ناشي از علل قلبي و يا غيرقلبي باشد. در صورتي كه تنگي نفس با فعاليت تشديد شده در حالت خوابيده نسبت به حالت نشسته افزايش يابد و مخصوصا در صورتي كه همراه تورم پاها و همراه با حملات تنگي نفس شبانه باشد، حتما باید در اسرع وقت و توسط متخصص قلب بررسی شود. موارد دیگری مثل بیماریهای ریوی ( اسم – برونشیت – امفیزم و سایر موارد ریوی ) می توانند از علل تنگی نفس باشند.در این حالت خلط – خس خس سینه و سرفه هم ممکن است وجود داشته باشد. و بیمار غالبا سابقه مصرف دخانیات یا کار کردن در محیطی با هوای الوده ر در سابقه خود دارد. تنگي نفس ناگهاني ممكن است ناشي از علل خطرناكی مثل آمبولي ريه باشد; در صورتي كه فرد به مدت طولاني بي حركت بوده و تحت جراحی قرار گرفته و یا شکستگی بزرگ مثل شکستگی لگن داشته و يا در بيمارستان بستري بوده باشد آمبولي ريه مطرح است و بايد مورد بررسي قرار گيرد. اختلالات ریتم قلب نيز منجر به تنگي نفس مي شود. البته مسائل دیگری هم هستند که می توانند منجر به تنگی نفس شوند که با توجه به اهمیت آنها حتما باید اشکالات تنفسی مورد ارزیابی و تشخیص و درمان قرار بگیرند.
۴- تپش قلب
احساس تپش قلب ممكن است بعلت اشکال در نحوه ضربان قلب و يا ناشي از اضطراب و فعاليت باشد. در صورتي كه فرد با فعاليت كم دچار تپش قلب شود مراجعه به پزشك و معاينه قلبي ضروری است. در صورتي كه فرد در حالت استراحت بصورت ناگهاني دچار تپش قلب شده و پس از چنددقيقه طپش قلب خود بخود و ناگهانی قطع شود احتمال آريتمي قلبي مطرح می شود. در اين موارد مهمترین کار ممکن مراجعه به پزشک و انجام اقدامات تشخیصی و در صورت ضرورت درمانی لازم است. توجه شود که اختلالات ریتم و ضربان قلب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند بنابراین نباید مورد بی توجهی قرار گیرند.
۵ – سرگيجه
سرگيجه يكي از علائم شايع در افراد جامعه است كه مي تواند ناشي از علل مختلفی مانند بيماري هاي قلب وعروق ،عصبي، متابوليك و يا حتی مسائل رواني باشد. احساس سبكي سر، تاري ديد و عدم تعادل مخصوصا اگر همراه با عرق سرد باشد مي تواند ناشي از اختلالات ریتم قلبی ، ضربان پايين یا بالای قلب و يا افت فشار خون باشد. در صورتي كه فرد هنگام تغيير وضعيت از حالت نشسته به ايستاده باشد، دچار سرگيجه شود .افت فشارخون وضعیتی ناشي از داروهاي فشارخون، كم آبي و يا اختلال در سیستم عصبی – تعادلی درسالمندان مطرح بوده و با اندازه گيري فشارخون در حالت خوابيده و ايستاده بررسي ميشود. حملات سرگيجه به صورت كوتاه مدت مخصوصا در صورت همراهي با تعريق و يا طپش قلب مطرح كننده آريتمي هاي قلبي مي باشد. چنانچه سرگیجه به شکل چرخش و دوران سر بوده و همراه با تهوع – استفراغ و وزوز گوش باشد ممکن است به علل عصبی مربوط شود. بنابراین باید توسط متخصص اعصاب بررسی شود. در بیماران دیابتیکی که تحت درمان با داروهای پائین اورنده قند خون هستند نوسان سطح قند خون می تواند عامل سرگیجه شود.
۶ – احساس ضعف و خستگي زودرس
احساس ضعف و خستگی می تواند به دلایل بسیار زیاد و متعددی اتفاق بیفتد که شایعترین آنها کم خونی ( خصوصا در خانم ها ) – اختلالات غدد – اختلالات قلبی – مسائل روانی و حتی مشکلات سیستم اسکلتی باشد. اما علائم همراه با خستگی برای بررسی علت ان دارای اهمیت هستند و حتما باید توسط پزشک بررسی و در صورت لزوم آزمایشات و کارهای تشخیصی انجام شوند.
عوامل خطر غير قابل تغيير در بيماري هاي قلب وعروق
- افزايش سن : با افزایش سن احتمال ابتلا به بیماری های مختلف از جمله بیماری های قلبی افزایش می یابند
- جنسيت(مرد بودن) : احتمال ابتلا به بیماری های قلبی در مردان بیش از زنان و در سنین پائین تری است.
- توارث ( از جمله نژاد): كودكانی که از والدین مبتلا به بیماری قلبی متولد می شوند با احتمال بیشتری نسبت به سایر کودکان به بیماری قلبی مبتلا می شوند.
عوامل خطر قابل تغییر و تعديل
- مصرف دخانيات: شانس بروز بيماري عروق قلبي در سيگاريها ۲تا ۴ برابر غير سيگاريها است.مصرف سيگار يك عامل خطر مستقل جدي براي مرگ ناگهاني در بيماري عروق كرونر است
- بالا بودن كلسترول خون: هر چه ميزان كلسترول و چربی ( لیپوپروتئین سبک ) خون بالاترباشد ميزان بروز بيماري عروق كرونر قلب بیشتر می شود. بالا بودن کلسترول خون صرف نظر از نوع تغذیه و میزان فعالیت به توارث و نژاد هم بستگی دارد.
- پرفشاري خون: فشار خون بالا با سخت شدن جدار رگها و بالا رفتن مقاومت در برابر خروج خون از قلب باعث افزایش ميزان بار قلب و به دنبال ان ضخيم شدن و سخت شدن قلب مي شود. علاوه براين شانس سكته مغزي ، حمله قلبي ، نارسايي كليه و نارسايي احتقاني قلب را افزايش مي دهد. با وجود عوامل خطر ديگر شانس حمله قلبي دربيماران مبتلا به پرفشاري خون چندين برابرخواهد شد.
- كم تحركي: زندگي بدون فعاليت يك عامل خطر جدی برا ي بروز بيماري عروق كرونر است. فعاليت جسماني متوسط تا شديد بصورت منظم از بيماري عروق خوني و قلب جلوگيري ميكند.
- چاقي و اضافه وزن: كساني كه چربي اضافه بخصوص در ناحيه شكمي دارندبيش ازديگران به بيماريهاي قلبي دچار مي شوند. افزايش وزن منجر به بالا رفتن بار قلب ،افزايش كلسترول خون و بالارفتن فشار خون از يكطرف و كاهش( لیپوپروتئین سنگین ) HDL از طرف ديگر مي شود. اين عامل خطر بروز ديابت را نيز در افراد افزايش مي دهد.
- ديابت: ديابت بطور جدي شانس بروز بيماريهاي قلبي عروقي را افزايش مي دهد. حتي با وجود كنترل قند خون ، ديابت شانس بيماري قلبي را افزايش مي دهد ولي در صورت عدم كنترل اين خطر به مراتب بالاتر خواهد رفت.
نکته : چنانچه موارد خطر ساز مختلف مانند فشار خون بالا – کلسترول بالا – دیابت – چاقی – مصرف دخانیات – توارث – جنس – سن و …. با هم همراه شوند شانس ابتلا به بیماری های عرق کرونر قلب تا چند برابر بالا خواهد رفت. بنابراین با کنترل هر یک از عوامل خطر ساز می توان شانس بروز بیماری های قلبی و سایر بیماری ها را کاهش داد. به همین علت امروزه اصطلاحی تحت عنوان اصلاح شیوه زندگی در جوامع پیشرفته بسیار مورد توجه است و برای افراد تنها زنده بودن اهمیت ندارد ، بلکه زندگی سالم و با بالاترین کیفیت برای فعال بودن مورد توجه است. این نکته نه تنها طول عمر را افزایش داده بلکه سالمندانی سالم و فعال و شاداب را که هم خودشان از زندگی لذت میبرند و هم برای خانواده و دولت هزینه کمتری به وجود می اورند را به وجود اورده است.
ديگر عوامل خطر
پاسخ افراد به استرس هاي روزمره نيز مي تواند در ايجاد بيماري قلبي سهم داشته باشد. بطور مثال بعضي از افراد در اثر استرسهاي روزمره به رفتارهای پر خطری مثل مصرف دخانيات – پر خوری – مصرف الکل و …روي می اورند و به بدن خود اسیب رسانده و ان را در معرض ابتلا به بیماری های مختلف قرار می دهند.
تشخيص
در اورژانس در وهله اول يك نوار قلب و یک ازمایش خون از بيمار گرفته ميشود. اگر نوارقلب تغييراتي به نفع كاهش خونرساني قلب داشته و یا جواب ازمایش میزان بالای یک نوع انزیم خاص قلبی را نشان بدهد ، معمولاً فرد در بخش مراقبت‌هاي‌ويژه قلبي (سي‌سي‌يو) بستري ميشود. در غير اين صورت ، با توجه به معاينات وشرح حال بيمار تصميم گیری می شود که ایا بیمار بستری شود یا بصورت سرپایی بعضی کارهای تشخیصی را انجام دهد. بررسيهاي تشخيصي ممكن است شامل : – نوار قلب – عکس قفسه سینه – اندازه‌گيري آنزيم‌هايي كه از عضله قلب آسيب ديده به درون‌خون آزاد مي‌شوند – تست ورزش – اسكن پرفيوژن ميوكارد (اسكن قلب) -|اسكن راديواكتيو با تكنسيم ۹۹ – آنژيوگرافي (عكسبرداري از رگها با اشعه ايكس به كمك تزريق ماده حاجب‌درون آنها) – سی تی انژیو گرافی قلب باشد.
اقدامات درماني اوليه
اگر كسي به طور ناگهاني دچار درد قلبي بشود، در هر صورت بهتر است دراز بكشد و فعاليت خود را قطع كند و استراحت مطلق داشته باشد. اگر درد ادامه پيدا كند و منشا گوارشي يا تنفسي نتوان براي آن در نظر گرفت، بهتراست در صورت داشتن قرص زير زباني نيتروگليسيرين يك يا چند عدد از آن تا زمان قطع درد استفاده شود و بيمار به سرعت به اورژانس قلب ارجاع داده شود. اگر هرگونه‌علامتي از حمله قلبي را داريد، فوراً كمك پزشكي بخواهيد. توجه داشته باشيد كه داروهاي حل كننده لخته تنها در ساعات اوليه حمله‌مؤثر خواهند بود.
اقدامات درماني دربيمارستان
اكسيژن – داروهايي كه به سرعت لخته‌هاي خون را حل مي‌كنند(بايد در عرض ۳-۱ ساعت از زمان بروز حمله داده شوند) – داروهاي ضددرد – داروهاي ضد بي‌نظمي قلب و داروهاي ضد آنژين صدري ، مثل‌مسدودكننده‌هاي بتا آدرنرژيك يا مسدودكننده‌هاي كانال – -كلسيمي، براي پايداركردن نامنظمي ضربان قلب – داروهاي ضد انعقاد براي جلوگيري از تشكيل لخته‌خون – دارو براي گشاد كردن سرخرگ‌ها و افزايش خونرساني‌قلب – دارو براي تقويت انقباضات عضله قلب و پايدار كردن ضربان‌قلب – امكان دارد براي به كار انداختن قلب نياز به تحريك الكتريكي وجودداشته باشد. – شايد اقدامات جراحی مختلف ضرورت پیدا کند
- حتي‌المقدوراجتناب يا كنترل عوامل خطر
- رژيم غذايي كم‌چرب (چربي بايد كمتر از ۲۰% كل‌كالري دريافتي را تأمين كند) و پر فيبر
علل اورژانسي درد سينه
گاه حالتهاي بسيار خطرناكي می توانند موجب بيماري هاي قلب وعروق شوند كه بايد با دقت فراوان آنها را مد نظر داشت. بنابراین درد قلبی را
جدی بگیرید و به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید و اجازه دهید که انجا معلوم شود که این درد چگونه باید درمان شود.